Καλαμπάκα, πόλη των Τρικάλων αλλά και πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου, η οποία βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της πεδιάδας της Θεσσαλίας … το κέντρο της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Η πόλη είναι χτισμένη δίπλα στους πελώριους βράχους των Μετεώρων, κοντά στους πρόποδες της βασικότερης οροσειράς της Ελλάδας, την Πίνδο, εκεί …

• όπου εκβάλλει ο Πηνειός ποταμός και στο τελείωμα της Θεσσαλικής πεδιάδας, βρίσκεται η πόλη ορμητήριο για όσους επιθυμούν να θαυμάσουν το μεγαλείο της φύσης, αλλά και για όσους επιθυμούν να προσκυνήσουν κάποια απλό τα πιο μεγαλοπρεπή μοναστήρια της Ελλάδος
• που δεσπόζει ο εντυπωσιακός ναός της κοιμήσεως της Θεοτόκου που χρονολογείται περίπου στο 10ο αιώνα. (Είναι ο μοναδικός ναός στην Ελλάδα με μαρμάρινο άμβωνα και προκαλούν θαυμασμό τα πολλά αρχαία τμήματα ανάγλυφων στο εξωτερικό της.

Η Καλαμπάκα ήταν γνωστή με το όνομα Αιγίνιο, ή και Σταγοί και αμέτρητοι περιηγητές της αρχαιότητας βρέθηκαν εκεί. Παρ’ όλες όμως τις περιηγήσεις και τα γραπτά κείμενα, παρουσιάζει ενδιαφέρον πως δεν έχει γίνει μνεία, ούτε υπάρχει κάποιος μύθος για την υπόσταση του γεωλογικού αυτού φαινομένου από τους αρχαίους Έλληνες, που πάντα προσπαθούσαν να δώσουν σε κάθε τί αξιοπερίεργο μια εξήγηση μέσω αυτών.

Σήμερα γνωρίζουμε πως οι βράχοι αυτοί ξεκίνησαν να σχηματίζονται περίπου πριν από 60.000.000 χρόνια, από όταν ακόμα η περιοχή της Θεσσαλίας ήταν λίμνη. Όταν τα νερά υποχώρησαν αυτοί και εκτέθηκαν στους ανέμους και τις βροχές, άρχισαν να διαβρώνονται και πήραν τη σημερινή τους επιβλητική μορφή, που αποτελεί μοναδικό στο κόσμο φαινόμενο.

Στο τότε αφιλόξενο αυτό χώρο προσήλθαν περί το 900 μ.Χ. οι πρώτοι ασκητές και μοναχοί που θέλησαν να απομονωθούν από τα εγκόσμια και να αφιερωθούν απρόσκοπτα στον Θεό, ζώντας αρχικά σε σπηλιές. Πρώτος ασκητής που έφτασε στη περιοχή, αναφέρεται από γραφές πως ήταν ο Βαρνάβας που ίδρυσε τη Σκήτη του Αγίου Πνεύματος και έπειτα ιδρύθηκε η μονή της Σκήτης της Μεταμορφώσεως, στις αρχές του 1000 μ.Χ. από τον μοναχό Ανδρόνικο.

Το όνομα “Μετέωρα” σημαίνει κρεμασμένα στον αέρα, ονομασία που ταιριάζει απόλυτα στο πως δένει η όψη των βράχων αυτών στο τοπίο. Ωστόσο, το όνομά της -η περιοχή- το έλαβε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη ο οποίος ανέβηκε στον πιο ψηλό βράχο το 1344 μ.Χ. και έκτισε τη μονή του “Μεγάλου Μετεώρου” (Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος). Έκτοτε, όλο το πέτρινο δάσος, φέρει το όνομά του.

Κατά τον 14ο αιώνα, η μοναστική ζωή στα Μετέωρα άνθισε. Δημιουργήθηκαν πολλές νέες μονές και πολλοί μορφωμένοι μοναχοί εγκαθίστανται και λειτουργούν σχολές κωδικογράφων. Στο διάστημα μεταξύ δύο αιώνων ο αριθμός των μονών έφτανε τις 24. Τότε αυτές κοσμήθηκαν με αγιογραφίες και τοιχογραφίες -που εντυπωσιάζουν ακόμα και σήμερα- από πραγματικούς καλλιτέχνες της εποχής.

Η μοναστική ζωή στα Μετέωρα παρήκμασε τον 18ο αιώνα κατά τη περίοδο της τουρκοκρατίας, καθώς η οθωμανική κυβέρνηση χρησιμοποίησε τον τόπο αυτό ως τόπο εξορίας και πολλοί μοναχοί έχασαν τη ζωή τους στον αγώνα τους να στηρίξουν την Ελληνική επανάσταση.

Πολλές καταστροφές σημειώθηκαν και κατά τη διάρκεια της Ιταλό – Γερμανικής κατοχής, αλλά και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Αυτές οι συνθήκες οδήγησαν στην ερήμωση και την καταστροφή του μοναστικού συμπλέγματος και να απομείνουν πλέον μόνο 6 μονές, που είναι:

• Το γυναικείο μοναστήρι του «Αγίου Στεφάνου» με τα μοναδικά ξυλόγλυπτα έργα τέχνης, όπως το χρυσοκέντητο τέμπλο του ναού του Αγίου Στεφάνου, ο επισκοπικός θρόνος διακοσμημένος με μάρμαρο και ελεφαντόδοντο και το μπαλντάκι που καλύπτει το Βήμα, στο οποίο εκεί είναι το ιερό κρανίο του Αγίου Χαραλάμπου,
• Το μοναστήρι της «Αγίας Τριάδας» στο οποίο οδηγούνται οι επισκέπτες, αφού έχουν περάσει ένα στενό μονοπάτι στο βάθος του βράχου και ανεβαίνουν 140 -λαξευμένα στον απόκρημνο βράχο- σκαλιά,
• Το γυναικείο μοναστήρι «Ρουσάνου» με τις διακεκριμένες παραστάσεις στυλιτών, ασκητών, σκηνές μαρτυρίου Αγίων και τις εντυπωσιακές πολυπρόσωπες συνθέσεις στο νάρθηκα που απεικονίζουν τη Δευτέρα Παρουσία και την Κρίση,
• Το μοναστήρι «Βαρλαάμ» που σώζει μια πλούσια και σημαντική συλλογή 300 περίπου χειρογράφων, το σχεδόν 600 ετών ξύλινο βαρέλι χωρητικότητας 12 τόνων και τις χαρακτηριστικές σωζόμενες τοιχογραφίες του 1548.
• Το μοναστήρι «Μεταμόρφωσης Σωτήρος» (Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού), το οποίο είναι το παλαιότερο, το πιο σημαντικό αλλά και το μεγαλύτερο μοναστήρι των Μετεώρων, που χτίστηκε γύρω στο 1340,
• Το μοναστήρι του «Αγίου Νικολάου Αναπαυσά», διακοσμημένο με τις όμορφες τοιχογραφίες του διάσημου ζωγράφου Θεοφάνη Στρελίτζα από την Κρήτη, που ξεπερνούν κάθε προσδοκία.

Στις αρχές του 20ου αιώνα τα Μετέωρα ξαναπέκτησαν πνοή. Λόγιοι μοναχοί επανεγκαταστάθηκαν και συνεχίζουν να βρίσκονται ως και σήμερα. Το 1920 λαξεύτηκαν σκάλες στους βράχους, προκειμένου να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση των πιστών στα μοναστήρια, αφήνοντας πίσω τον τότε τρόπο αναρρίχησης των καλόγερων, που ήταν είτε με δίχτυα, είτε με πασσάλους καρφωμένους στις πέτρες, είτε με ανεμόσκαλες.. τακτικές που είναι αυτονόητα επικίνδυνες.

Ωστόσο, πολλοί λάτρεις της αναρρίχησης “αναβιώνουν” αυτούς τους τρόπους, καθώς οι κάθετοι αυτοί ογκόλιθοι ενδείκνυνται για αναρρίχηση. Πέρα της αναρρίχησης, το τοπίο προκαλεί και κάθε φυσιολάτρη να το επισκεφθεί, με τα αμέτρητα μονοπάτια μέσα στη φύση.

Το 1989 τα Μετέωρα, ανακηρύχθηκαν από τη UNESCO “μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς”. Αυτό, επειδή συνιστούν ένα μοναδικό στο κόσμο θέαμα, μέσα από τον γάμο της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, με το μοναδικό αυτό γεωλογικό θαύμα. Ο τρόπος που τα μοναστήρια στεφανώνουν τις απολήξεις των κορυφών μοιάζει με φυσική συνέχεια των βράχων. Σαν να υπήρχαν από πάντα εκεί…